Αντιεπιστημονικό & αντιδημοκρατικό το Π.Δ. 152/13 της αξιολόγησης

Γράφει ο Ευαγγέλου Φίλιππος*

4 & 2 σημεία που το αποδεικνύουν περίτρανα.

 Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται – αρχικά μέσω του σχεδίου Νόμου για την αξιολόγηση της πρώην υπουργού Παιδείας και στη συνέχεια μέσω του Προεδρικού Διατάγματος, που δεν άλλαξε καθόλου,  του νυν υπουργού – να επιβληθεί στην εκπαιδευτική κοινότητα, χωρίς ίχνος σεβασμού στο διάλογο και στις απόψεις των εκπαιδευτικών, ένα αντιεπιστημονικό & αντιδημοκρατικό Προεδρικό Διάταγμα για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.

Πιο αναλυτικά, εντελώς ενδεικτικά, η αντιεπιστημονικότητα του Π.Δ. εντοπίζεται στα εξής σημεία:

1)  Επιχειρείται να εφαρμοστεί αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών σε 100/βάθμια κλίμακα, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία πιλοτική εφαρμογή όλων των κριτηρίων και των συντελεστών βαρύτητας που περιγράφονται στο Π.Δ.. Είναι τελείως αντιεπιστημονικό να προτείνεις κριτήρια και συντελεστές βαρύτητας χωρίς αυτά να στηρίζονται σε έγκυρα επιστημονικά ευρήματα που έχουν προκύψει από τεκμηριωμένη πιλοτική έρευνα. Μπορεί κανείς να ισχυρισθεί, λοιπόν, ότι οι συντάκτες του κειμένου του Π.Δ. πιθανόν να στηρίχτηκαν στην τύχη ή σε οτιδήποτε άλλο που δεν έχει καμία σχέση με τη μεθοδολογία, την εγκυρότητα και αξιοπιστία ενός επιστημονικού κειμένου.

2)  Η πρώτη, από τις πέντε, κατηγορίες αξιολόγησης είναι το εκπαιδευτικό περιβάλλον, η οποία περιλαμβάνει τα εξής κριτήρια (με συντελεστή βαρύτητας 0,75):

αα) Διαπροσωπικές σχέσεις και προσδοκίες,

ββ) Παιδαγωγικό κλίμα στη σχολική τάξη,

γγ) Οργάνωση της σχολικής τάξης. Πρόκειται για μια εντελώς αντιεπιστημονική και υποκειμενική κατηγορία που δεν στηρίζεται σε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα.

Πιο συγκεκριμένα, τίθενται τα εξής ερωτήματα ως προς την επιστημονικότητα αυτής της κατηγορίας:

i) είναι δυνατόν να υπάρχει επιστημονικά έγκυρο κριτήριο που να μετρά με ακρίβεια το εκπαιδευτικό περιβάλλον και ειδικότερα τη συμπεριφορά και τη συμμετοχή των μαθητών στην τάξη και μάλιστα όταν μιλάμε για ανομοιογενείς μαθητικές τάξεις;

ii) είναι δυνατόν για παράδειγμα να έχουμε το ίδιο εκπαιδευτικό περιβάλλον σε τάξεις με μαθητές που ζουν σε πλούσιες περιοχές και σε τάξεις με μαθητές που ζουν σε μια ακριτική ή υποβαθμισμένη περιοχή, με αποτέλεσμα να ισχύουν τα ίδια κριτήρια για όλες τις περιοχές και για όλες τις τάξεις και μάλιστα ποσοτικοποιημένα;

iii) μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε την καθημερινή συμπεριφορά των μαθητών και με βάση αυτή να βαθμολογήσουμε σε 100/βάθμια κλίμακα τον εκπαιδευτικό; Για παράδειγμα, ο εκπαιδευτικός θα ευθύνεται και θα βαθμολογηθεί με χαμηλή βαθμολογία, αν ένας μαθητής της τάξης του τη συγκεκριμένη μέρα που θα παρατηρηθεί από τον Σχολικό Σύμβουλο, θα είναι αδιάφορος και δεν θα συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ας μας αποδείξουν, λοιπόν, οι συντάκτες και οι υπογράφοντες του Π.Δ. με συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια ότι η συμπεριφορά των μαθητών ποσοτικοποιείται.

Ας μας αποδείξουν επιστημονικά εάν είναι δυνατόν να παρατηρηθεί και να βαθμολογηθεί το εκπαιδευτικό περιβάλλον με εγκυρότητα και αξιοπιστία από τους  Σχολικούς Σύμβουλους όταν η παρατήρηση γίνει μια ή δυο φορές στα 3 χρόνια και μάλιστα όταν οι παρατηρητές Σχολικοί Σύμβουλοι δεν έχουν καμία επαφή με την καθημερινότητα της τάξης.

3)  Επιλέγουν οι συντάκτες του Π.Δ. ως αξιολογητές τον διευθυντή της σχολικής μονάδας για τη διοικητική αξιολόγηση και το Σχολικό Σύμβουλο για την εκπαιδευτική αξιολόγηση. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι επιλέγουν αξιολογητές που δεν έχουν καμία επιστημονική κατάρτιση για αξιολόγηση ενηλίκων και πιο συγκεκριμένα εκπαιδευτικών. Είναι άκρως αντιεπιστημονικό να επιλέγεις στελέχη που δεν έχουν τυπικά προσόντα αξιολογητή ενηλίκων (αντίθετα έχουν πλούσια προσόντα για να παρέχουν επιστημονικό, παιδαγωγικό, συμβουλευτικό έργο) να αξιολογήσουν χιλιάδες ενήλικες εκπαιδευτικούς και μάλιστα να τους βαθμολογήσουν σε 100/βάθμια κλίμακα.

4)  Στην πέμπτη κατηγορία (Επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού) αναφέρεται ότι για να είναι ένας εκπαιδευτικός πολύ καλός πρέπει να έχει 3 προϋποθέσεις (από ένα σύνολο 6). Μερικές από αυτές είναι οι εξής:

i) βεβαίωση σπουδών σε αντικείμενα που αφορούν στην τέχνη και τον πολιτισμό,

ii) υπότροφος του Ι.Κ.Υ.

Ας μας απαντήσουν οι συντάκτες του κειμένου σε ποια επιστημονικά δεδομένα στηρίζονται και θεωρούν ότι ένας εκπαιδευτικός  είναι πολύ καλός εάν έχει μια βεβαίωση που σχετίζεται με την τέχνη και τον πολιτισμό ή είναι υπότροφος του Ι.Κ.Υ.;

Η αντιδημοκρατικότητα του Π.Δ. εντοπίζεται στα εξής σημεία:

1)  Στις ποσοστώσεις που έχουν επιβάλλει στην αξιολόγηση. Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος για το νέο μισθολόγιο (4024/2012) καθορίζει με ξεκάθαρο τρόπο ποσόστωση για την αλλαγή βαθμού. Από τον βαθμό Στ στον Ε μπορούν θεωρητικά να περάσουν όλοι, από τον Ε στο Δ οι 9 στους 10, από τον Δ στον Γ οι 8  στους 10, από τον Γ στον Β οι 6 στους 10 & από τον Β στον Α μόνο οι διευθυντές εκπαίδευσης και οι σχολικοί σύμβουλοι. 

Παράλληλα, τις τελευταίες ημέρες, αντί της κατάργησης των συγκεκριμένων ποσοστώσεων έχουμε νέο νόμο από το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης για την αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων, που ορίζει ότι το 25% των δημόσιων υπαλλήλων θα αξιολογείται με βαθμούς 9 και 10, το 60% με βαθμούς 7 και 8 και το υπόλοιπο 15% με βαθμούς από 1 έως 6. Δηλαδή το 15% των υπαλλήλων κρίνεται εκ των προτέρων μη ικανό.

Με την εφαρμογή των ποσοστώσεων αποδεικνύεται περίτρανα η αντιδημοκρατικότητα του Π.Δ.. Σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι αυτονόητη η δυνατότητα όλων των πολιτών να έχουν ίσες ευκαιρίες. Με τις ποσοστώσεις καταλύεται αυτή η δυνατότητα. Ας αναρωτηθούν οι συντάκτες αυτών των διατάξεων εάν θα ήταν δημοκρατικό το παιδί τους να φοιτούσε σε μια τάξη και πριν τις εξετάσεις ενός διαγωνίσματος ο εκπαιδευτικός έθετε ως προϋπόθεση στους μαθητές ότι οπωσδήποτε το 15% των μαθητών θα λάβει βαθμό μεταξύ 1-6, χωρίς καν να δει τα γραπτά τους.

2)  Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών γίνεται μονοπρόσωπα (από το διευθυντή της σχολικής μονάδας για το διοικητικό έργο και από το Σχολικό Σύμβουλο για το εκπαιδευτικό έργο). Μέσα από αυτή τη διαδικασία εγείρονται πολλά ερωτηματικά ως προς την αντικειμενικότητα της αξιολόγησης όταν προέρχεται από ένα πρόσωπο. Ταυτόχρονα, εγείρονται ερωτηματικά και για το γεγονός ότι δίνεται η δυνατότητα του ιεραρχικά ανώτερου να αξιολογεί τον μελλοντικό συνυποψήφιό του για τη διεκδίκηση της ίδια θέσης (διευθυντή ή σχολικού συμβούλου). Κατά συνέπεια, πρόκειται για μια έωλη και αντιδημοκρατική διαδικασία.

Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται εναργές ότι το Π.Δ. της αξιολόγησης είναι ένα κείμενο πρόχειρο που έχει πληθώρα αντιεπιστημονικών και αντιδημοκρατικών στοιχείων. Για να υπάρξει δικαιοσύνη και σεβασμός στο διάλογο επιβάλλεται η άμεση απόσυρσή του από το Υπουργείο Παιδείας και η έναρξη ενός ειλικρινούς διαλόγου με τους εκπαιδευτικούς.

Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι για να τεθούν οι βάσεις ώστε να προκύψει μια αξιόπιστη, ουσιαστική και εφαρμόσιμη αξιολόγηση είναι αναγκαίες οι εξής προϋποθέσεις:

i) Η απόσυρση των ποσοστώσεων,

ii) Η σαφής διατύπωση ότι δεν θα υπάρξουν διαθεσιμότητες και απολύσεις,

iii) Η δημιουργία συστηματικών δομών επιμόρφωσης, όπως είναι η επαναλειτουργία των Διδασκαλείων για όλες τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών και η αναβάθμιση των Περιφερειακών Επιμορφωτικών Κέντρων (Π.Ε.Κ.) παρέχοντας τους τη δυνατότητα διοργάνωσης συστηματικών δωρεάν επιμορφώσεων,

iv) Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης να έχει μόνο διαγνωστικό και ενισχυτικό χαρακτήρα και να μη συνδέεται με την προαγωγή ή τη μισθοδοσία του εκπαιδευτικού,

v) Να δίνεται η δυνατότητα να αξιολογούνται σε ποσοτική, αριθμητική κλίμακα και με αντικειμενικά, αξιόπιστα κριτήρια μόνο οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να καταλάβουν θέσεις ευθύνης,

vi) Οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί να αξιολογούνται με τη λεγόμενη περιγραφική αξιολόγηση. Η περιγραφική αξιολόγηση δε θα στοχεύει στην κατάταξη και στην ιεράρχηση των εκπαιδευτικών, αλλά στη διαπίστωση αναγκών και πιθανόν προβλημάτων, αδυναμιών τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών ώστε μέσα από τις κατάλληλες παρεμβάσεις να βελτιώνονται και να επιλύονται με μοναδικό γνώμονα τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Τέλος, αυτή η αξιολόγηση θα είναι εφαρμόσιμη και αποτελεσματική μόνο όταν συνδέεται με το χαρακτήρα της σχολικής ζωής και την επιστημονική και παιδαγωγική ελευθερία του εκπαιδευτικού.

* Ευαγγέλου Φίλιππος
Δάσκαλος,
Αιρετός ΑΠΥΣΠΕ ΗΠΕΙΡΟΥ με τη ΔΑΚΕ/ΠΕ